Elke week bespreekt Marcel Verreck in Den Haag Centraal heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.
Ooit maakte ik een theaterprogramma (en een boek) getiteld ‘Een wondermiddel’. Dat ging over de moderne menselijke wens in een handomdraai met behulp van een trucje, medicijn, therapietje of ander snelwerkende panacee gelukkig te worden. Kenmerkend bij een wondermiddel is de haast, getrouw de wetten van de consumptiemaatschappij volstaat slechts onmiddellijke behoeftenbevrediging.
En dan zitten we nu met iets groots en langdurigs als de nasleep van de vliegramp. Er wordt vol overgave gerouwd, hier en daar zelfs tamelijk demonstratief met huilende, applaudiserende en knuffelswerpende dagjesmensen op viaducten. Daar moet je niet cynisch over doen, het is positief dat men in deze ontzuilde tijd op zoek is naar gemeenschap. (Op een heel andere manier dan op losbandige waddencampings of in mediterrane zuipdorpen.)
Het allerbeste wondermiddel, en daarvan getuigde ik in boek en theater, is wat mij betreft het verhaal. Niet voor niets zijn de bekendste regels van de grote, onlangs overleden dichter Leo Vroman:
kom vanavond met verhalen
hoe de oorlog is verdwenen
en herhaal ze honderd malen:
alle malen zal ik wenen
Het verhaal, als ook het vertellen daarvan, geeft de pijn vorm en verleent ons daardoor adem om door te gaan. Zo is onze literatuur ook ontstaan, de rijkste verhalen bloeien op een humuslaag van noodlot, verdriet en ellende. Zolang de mens leeft, vertelt hij. Ik kan dat uiteraard niet bewijzen, maar het vertellen is zo eigen aan de mens dat het wel zo moet zijn. De uitvinding van achtereenvolgens het schrift, de boekdrukkunst en Twitter hebben het bereik van die verhalen oneindig vergroot.
We moeten die uitvindingen koesteren en beschermen, want ze zijn altijd controversieel gewenst omdat ze in handen van kwaadwillende geesten dodelijke wapens kunnen zijn. Zo wordt er nu al flink gerouwd om de teloorgang van het traditionele boek. Natuurlijk, dat zal stilaan een andere gedaante krijgen, maar de mens is een historisch wezen en zal de oude vorm blijven gedenken.
Op de Deventer boekenmarkt aanstaande zondag is een expositie te zien van de jaarlijkse BoekBindChallenge. Uiterst eervol is het dat de deelnemers mijn laatste thriller ‘Aan Lager Wal’ op de meest fantasievolle manieren vorm hebben gegeven.
Christoffel Plantijn stond aan het begin van deze (troost)rijke traditie. Zijn straat vind je waar ooit staatsdrukkerij stond, vlakbij de plek waar ‘broodtroosteres’ Blonde Dolly ooit het echt oudste beroep ter wereld uitoefende.